Gadawodd Esther yr ysgol yn 15oed (1965) a dechrau yn Ffatri Edwards, gyda’r tocynnau a’r arolygu. Doedd y 'machinists' ddim yn hoffi ail-wneud eu gwaith. Gwnaent ffrogiau i M&S. Roedd y gweithwyr - y torwyr, smwddwyr a.y.y.b. wedi’u rhannu’n gaetsys. Doedd hi ddim yn gwneud gwaith ar dasg - câi ambell fonws. Defnyddiodd ei chyflog i brynu peiriant gwnïo. Bu yna am tua 3 blynedd. Roedd yn rhaid gorchuddio popeth yn y ffatri dros nos â phapur a ddwywaith gymaint adeg y gwyliau blynyddol. Gadawo'dd pan oedd yn disgwyl (ansicr o ba ffatri). Gweithiodd dros dro yn Cymer Bookbinding ar waith shifft gyda 'machinist' yn gwnïo catalogau. Aeth i Ffatri Revlon yn 1988 - shifft nos, rhan amser ond ar ôl 3 blynedd yn llawn amser. Newidiodd ei shifftiau. Gwnâi bob math o dasgau yno - labelu, llenwi, a.y.y.b. Ar y dechrau roedd yn yr adran aerosol - peryglus oherwydd gallai can diffygiol ffrwydro. Ofnai gweithwyr eraill y job hon. Hefyd y dŵr berwedig yn yr adran bersawr. Doedd llawer o’r gweithwyr ddim yn hoffi’r ffatri. Noda rai menywod a oedd yn cymryd mantais a ddim yn gwneud eu gwaith. Rheolaeth wael. Cymerwyd Revlon drosodd ?gan Cozy. Bu yno 15 mlynedd + 5 arall nôl a blaen. Câi fonws o £200 y flwyddyn am beidio â bod yn sâl. Dim ond am rai wythnosau y bu yn y ffatri rwber oherwydd y gwynt - byddent yn trimio’r rwber o gwmpas ffenestri ceir. Trafoda sefyllfaoedd annheg. Fodd bynnag roedd yr arian yn dda.
VSE068 Di-enw, Louis Edwards, Maesteg;Esgidiau George Webb, Penybont
Gadawodd y siaradwraig yr ysgol yn 15oed (1964) a dechrau yn Ffatri Louis Edwards, yn gwneud dillad menywod. Mae hi’n ddislecsig ond gallai basio unrhyw brawf ar beiriant gwnïo. Roedd yn gwneud coleri a chyffiau. Roedd yn ennill dwywaith cyflog ei gŵr yn y lofa. Gadawodd pan gafodd ei babi cyntaf. Dychwelodd i Louis Edwards ond yna aeth i weithio yn y ffatri esgidiau. Roedd yn casáu yno - gwnïo gwahanol iawn. Yna bu’n nyrsio am 10 mlynedd. Mae’n sôn am gerdded allan o’r ffatri ac eistedd ar y ffordd. Bydden nhw’n casglu ar gyfer pen-blwyddi a babanod newydd. Prynu ffrogiau diffygiol am £1. Gwaith ar dasg. Gwneud ffrogiau tebyg ar gyfer tripiau blynyddol. Helpu eraill i orffen eu gwaith ac ennill dwywaith y pae am hynny. Os byddech yn gwneud camgymeriad byddech yn dod i mewn yn gynnar i’w gywiro. Prynu losin ar brynhawn Gwener - dim gwaith. Arhosodd yn ffatri George Webb am chwe wythnos. Rhwng cael y plant bu’n gweithio yn ffatrïoedd Revlon a (Silent) Channel. Nodwyddau trwy fysedd - dim gwaith dim tâl.
VSE055 Caroline Isina Aylward, Louis Edwards, Maesteg;Christie and Tyler's, Glyncorrwg
Gadawodd Caroline yr ysgol yn 15oed (1952) a dechrau yn Louis Edwards. Gweithiodd yno nes iddi gael ei mab -1959. Cyn iddi ddechrau yno roedden nhw’n gwneud iwnifformau’r fyddin ond bu hi’n gwneud ffrogiau min nos a llawer i M&S. Roedd yn gwnïo coleri yn bennaf. Disgrifia gynllun y ffatri. Y cydbwysedd dynion / menywod. Dim siarad. Dawnsio. Manteision y ffatri - prynu ffrogiau â namau arnynt. Perthyn i’r 'Garment Workers’ Union' a thalu ffioedd ddydd Gwener. Llafur caled. Amser a symud ar steiliau newydd - prisio’r gwaith. Nodwyddau mewn bysedd. Daliodd ei sgert mewn peiriant - felly cawsant oferôls i’w gwisgo. Bu’n chwarae pêl-rwyd ar ôl gwaith ambell dro. Dychwelodd am gwpwl o flynyddoedd (tua 1967-9) - ffatri hapusach. Y tro cyntaf roedd y gweithlu’n anniddig. Bu’n gweithio hefyd mewn ffatrïoedd dodrefn - Colonial/ Christie Tyler yn rhan-amser pan oedd ei mab yn fach. Defnydd mwy trwchus ond arian da. Y gwnïo’n haws - ddim mor ffyslyd. Disgrifia’r prosesau. Symud i Drefforest (1980s?) pan oedd prinder gwaith yng Nglyncorrwg. Yr un cwmni ond enwau gwahanol ar y ffatrïoedd. Gofynnwyd iddi weithio gyda chynllunydd fel 'machinist' yn datblygu dodrefn. Gwnâi waith preifat i un o’r dynion yn y ffatri. Yn ddiweddarach caeodd y ffatri yng Nglyncorrwg ac aethant i Bendragon ym Mhen-y-bont. Cafodd ei diswyddo ac aeth i weithio i’r Gwasanaethau Cymdeithasol.
Gadawodd Esther yr ysgol yn 15oed (1965) a dechrau yn Ffatri Edwards, gyda’r tocynnau a’r arolygu. Doedd y 'machinists' ddim yn hoffi ail-wneud eu gwaith. Gwnaent ffrogiau i M&S. Roedd y gweithwyr - y torwyr, smwddwyr a.y.y.b. wedi’u rhannu’n gaetsys. Doedd hi ddim yn gwneud gwaith ar dasg - câi ambell fonws. Defnyddiodd ei chyflog i brynu peiriant gwnïo. Bu yna am tua 3 blynedd. Roedd yn rhaid gorchuddio popeth yn y ffatri dros nos â phapur a ddwywaith gymaint adeg y gwyliau blynyddol. Gadawo'dd pan oedd yn disgwyl (ansicr o ba ffatri). Gweithiodd dros dro yn Cymer Bookbinding ar waith shifft gyda 'machinist' yn gwnïo catalogau. Aeth i Ffatri Revlon yn 1988 - shifft nos, rhan amser ond ar ôl 3 blynedd yn llawn amser. Newidiodd ei shifftiau. Gwnâi bob math o dasgau yno - labelu, llenwi, a.y.y.b. Ar y dechrau roedd yn yr adran aerosol - peryglus oherwydd gallai can diffygiol ffrwydro. Ofnai gweithwyr eraill y job hon. Hefyd y dŵr berwedig yn yr adran bersawr. Doedd llawer o’r gweithwyr ddim yn hoffi’r ffatri. Noda rai menywod a oedd yn cymryd mantais a ddim yn gwneud eu gwaith. Rheolaeth wael. Cymerwyd Revlon drosodd ?gan Cozy. Bu yno 15 mlynedd + 5 arall nôl a blaen. Câi fonws o £200 y flwyddyn am beidio â bod yn sâl. Dim ond am rai wythnosau y bu yn y ffatri rwber oherwydd y gwynt - byddent yn trimio’r rwber o gwmpas ffenestri ceir. Trafoda sefyllfaoedd annheg. Fodd bynnag roedd yr arian yn dda.
Gadawodd Betty yr ysgol ramadeg yn 17 oed (1965) a dechreuodd yn y swyddfa yn Louis Edwards, fel clerc deleffonydd a hefyd ar y 'comptomete'r yn gwneud cyflogau. Casglu tocynnau o lawr y ffatri. Câi’r 'machinists' fwy o dâl na staff y swyddfa oherwydd gwaith wrth dasg a bonysau. Arhosodd yno am 3 mlynedd. Sonia am y 'monkey parade' a chwrdd â bechgyn. Noda fod y rheolwyr yn ‘estron’. Gadawodd pan gafodd blant. Ers hynny mae wedi gweithio mewn siopau a.y.b. Pan briododd hi casglodd y ffatri arian a rhoi anrheg briodas enfawr iddi - popeth posibl mewn Pyrex.
Gadawodd Esther yr ysgol yn 15oed (1965) a dechrau yn Ffatri Edwards, gyda’r tocynnau a’r arolygu. Doedd y 'machinists' ddim yn hoffi ail-wneud eu gwaith. Gwnaent ffrogiau i M&S. Roedd y gweithwyr - y torwyr, smwddwyr a.y.y.b. wedi’u rhannu’n gaetsys. Doedd hi ddim yn gwneud gwaith ar dasg - câi ambell fonws. Defnyddiodd ei chyflog i brynu peiriant gwnïo. Bu yna am tua 3 blynedd. Roedd yn rhaid gorchuddio popeth yn y ffatri dros nos â phapur a ddwywaith gymaint adeg y gwyliau blynyddol. Gadawo'dd pan oedd yn disgwyl (ansicr o ba ffatri). Gweithiodd dros dro yn Cymer Bookbinding ar waith shifft gyda 'machinist' yn gwnïo catalogau. Aeth i Ffatri Revlon yn 1988 - shifft nos, rhan amser ond ar ôl 3 blynedd yn llawn amser. Newidiodd ei shifftiau. Gwnâi bob math o dasgau yno - labelu, llenwi, a.y.y.b. Ar y dechrau roedd yn yr adran aerosol - peryglus oherwydd gallai can diffygiol ffrwydro. Ofnai gweithwyr eraill y job hon. Hefyd y dŵr berwedig yn yr adran bersawr. Doedd llawer o’r gweithwyr ddim yn hoffi’r ffatri. Noda rai menywod a oedd yn cymryd mantais a ddim yn gwneud eu gwaith. Rheolaeth wael. Cymerwyd Revlon drosodd ?gan Cozy. Bu yno 15 mlynedd + 5 arall nôl a blaen. Câi fonws o £200 y flwyddyn am beidio â bod yn sâl. Dim ond am rai wythnosau y bu yn y ffatri rwber oherwydd y gwynt - byddent yn trimio’r rwber o gwmpas ffenestri ceir. Trafoda sefyllfaoedd annheg. Fodd bynnag roedd yr arian yn dda.
Gadawodd Rosalind yr ysgol yn 15oed (1958) a dechreuodd yn fuan yn Ffatri Anglomac, a oedd yn gwneud cotiau glaw. Roedd yn yr ystafell dorri - tan ei bod yn 18 dim ond gosod y defnydd allan y câi’i wneud. Roedd y torwyr i gyd yn fenywod. Caeodd y ffatri ar ôl tua blwyddyn ac aeth hi i’r ffatri esgidiau. Cred bod stigma mewn bod yn ferch ffatri. Gallai’r gyllell dorri fod yn beryglus. Mantais - prynu cotiau glaw a chael riliau cotwm. Yn New Stylo byddai’n addurno’r esgidiau gan ddefnyddio peiriant styffylu i osod yr addurn. Bu yno am flwyddyn. Ffatri fwy a mwy o gyfleusterau. Yn ddiweddarach ar ôl cael y plant aeth i Ffatri Revlon (tua 1969) ar y shifft mamau - 10-2 o'r gloch. Gwaith cyflym iawn ac anniddorol. Un dasg oedd rhoi top potel arno a’i tharo â gordd. Diddiwedd ac roedd yn rhaid i rywun gymryd ei lle petai eisiau mynd i’r toiled. Siaradai rhai o’r menywod hŷn lawer am bethau rhywiol. Gweithiodd yno’n ysbeidiol am gyfnod.
Gwaith ar gyfer gwyliau o’r Coleg oedd gweithio yn ffatri golur Revlon i Susan. Cafodd sioc enfawr oherwydd yn iaith anweddus yno ar ei diwrnod cyntaf ond daeth i arfer â hyn. Cafodd sioc arall wrth geisio cadw i fyny gyda’r llinell gynhyrchu - yn cau caeadau farnais ewinedd. Roedd hi’n rhwystro’r merched rhag cyrraedd eu targedau i ennill arian. Llenwi i mewn dros wyliau blynyddol y ffatri roedd hi. Yna gofynnwyd iddi symud i weithio i’r swyddfa, Doedd y merched ddim yn gefnogol iawn i’r myfyrwyr dros dro. Roedd hi’n prynu colur yn rhad yn y ffatri. Byddai pawb yn dianc pan ganai’r gloch diwedd dydd. Roedd hi’n parchu’r merched yno am sticio’r swydd.
Gadawodd Esther yr ysgol yn 15oed (1965) a dechrau yn Ffatri Edwards, gyda’r tocynnau a’r arolygu. Doedd y 'machinists' ddim yn hoffi ail-wneud eu gwaith. Gwnaent ffrogiau i M&S. Roedd y gweithwyr - y torwyr, smwddwyr a.y.y.b. wedi’u rhannu’n gaetsys. Doedd hi ddim yn gwneud gwaith ar dasg - câi ambell fonws. Defnyddiodd ei chyflog i brynu peiriant gwnïo. Bu yna am tua 3 blynedd. Roedd yn rhaid gorchuddio popeth yn y ffatri dros nos â phapur a ddwywaith gymaint adeg y gwyliau blynyddol. Gadawo'dd pan oedd yn disgwyl (ansicr o ba ffatri). Gweithiodd dros dro yn Cymer Bookbinding ar waith shifft gyda 'machinist' yn gwnïo catalogau. Aeth i Ffatri Revlon yn 1988 - shifft nos, rhan amser ond ar ôl 3 blynedd yn llawn amser. Newidiodd ei shifftiau. Gwnâi bob math o dasgau yno - labelu, llenwi, a.y.y.b. Ar y dechrau roedd yn yr adran aerosol - peryglus oherwydd gallai can diffygiol ffrwydro. Ofnai gweithwyr eraill y job hon. Hefyd y dŵr berwedig yn yr adran bersawr. Doedd llawer o’r gweithwyr ddim yn hoffi’r ffatri. Noda rai menywod a oedd yn cymryd mantais a ddim yn gwneud eu gwaith. Rheolaeth wael. Cymerwyd Revlon drosodd ?gan Cozy. Bu yno 15 mlynedd + 5 arall nôl a blaen. Câi fonws o £200 y flwyddyn am beidio â bod yn sâl. Dim ond am rai wythnosau y bu yn y ffatri rwber oherwydd y gwynt - byddent yn trimio’r rwber o gwmpas ffenestri ceir. Trafoda sefyllfaoedd annheg. Fodd bynnag roedd yr arian yn dda.
Gadawodd Mair yr ysgol ramadeg oherwydd salwch ei thad, yn 15½ oed, gweithiodd yn W.H. Smiths cyn ymuno â Kayser Bondor tua 1952. Roedd ei mam yn gwrthwynebu iddi weithio mewn ffatri. Mae’n disgrifio’r cyfweliad, y ffatri lân - amseru mynd i’r toiledau; torri allan â llaw - lliwiau a meintiau gwahanol; cynhyrchu bras a pheisiau mewn archebion enfawr; pwysigrwydd KB i Ferthyr. Yn Nowlais ( 1960 ymlaen) roedden nhw’n gwneud sanau sidan a dillad eraill. Cofia godi arian yn y ffatri wedi trychineb Aberfan. Noda ddathliadau’r Nadolig; y raddfa dâl; undebau; un streic am dâl a sut roedd Courtaulds yn eu trin. Sonia am ddamweiniau gyda’r cyllyll torri allan. Doedd hi ddim yn hoffi gweithio’n A.B. Metals - budr a merched gwahanol. Dychwelodd i KB a phan gaeodd honno aeth i Barton’s ac yna Forma - lle bu’n goruchwylio’r ystafell dorri allan. Gorffennodd yno yn 1995.
